Ukrayna’daki savaş bir ülkenin dış politika ve ulusal güvenlik hedeflerine ulaşmasına yardım ediyor ancak o ülke Rusya ya da Ukrayna değil. O ülke İran’dır. 17 Ekim’de İran yapımı dronlar Ukrayna’nın başkenti Kiev’deki sivil hedeflere saldırdığı zaman bu bütün çıplaklığıyla ortadaydı. Rusya, Ukrayna’nın ulusal enerji şirketinin genel merkezini vurmak için İran dronlarını kullandı ve bu saldırılarda dört de sivil hayatını kaybetti. İran bu savaşta Rusya’yı en yüksek sesle savunan ülkeler arasında. İran’ın ulusal güvenlik stratejisinde uzmanlaşmış bir askeri analist olarak ben bunun Ukrayna ile ilgili olmadığını, her şeyin İran’ın Birleşik Devletler’e karşı uzun vadeli stratejisi ile ilgili olduğunu görüyorum. Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı altıncı ayını doldururken ve Rusya’nın insan gücünü, askeri stoklarını, ekonomisini ve diplomatik bağlantılarını aşındırmaya devam ederken Rus lider Vladimir Putin, sıradan ancak gerekli bir hamle yaparak İran’a tutundu. Rus askerlerin 2015’ten bu yana Beşar Esad yönetimini iktidarda tutmak için savaştığı Suriye’de de aynı şey olmuştu. Ve Putin’in bu hamlesi İran İslam Cumhuriyeti’nin otokratik yönetimine karşı vatandaşlarının protestolarının arttığı bir dönemde liderlerinin de ifade ettiği gibi İran’ın ulusal çıkarlarını güçlendirmede ilerleme kaydetmesine katkı sundu. Her yerde ABD’ye karşı çıkmak 1979’daki İslam Devrimi’nden beri İranlı liderler Birleşik Devletler’in İran yönetimini devirmek için sürekli komplo hazırladığına inanmaktadır. Onlar Washington’daki yöneticileri İran’ın mili çıkarlarının güçlenmesinin önündeki en büyük tehdit ve engel olarak görüyor. Bu çıkarlar ekonomik anlamda kendine yeterlilik, uluslararası meşruiyet, bölgesel güvenlik, güç ve nüfuzdur. İranlı liderlerin korkuları bütünüyle akıl dışı değil. ABD’nin İran’ın işlerine karışmasının uzun geçmişi, iki ülke arasında süregelen açık düşmanlık ve İran’a yakın bölgelerde ABD’nin on yıllardır devam eden askeri yapılanması Tahran’daki liderler için büyük endişe kaynağı. ABD, davetli ya da davetsiz olarak pek çok Orta Doğu ülkesinde askeri güç bulunduruyor. İran kendi ulusal çıkarlarını güçlendirmek için ABD askerlerini bölgeden çıkmaya zorlamak ve bölgedeki ABD nüfuzunu azaltmak için uğraşıyor. İran’ın daha büyük bir hedefi var: ABD egemenliğindeki küresel siyasi düzen olarak gördüğü şeyi devirmek. İran, şiddetli bir ABD karşıtlığının bir araya getirdiği devlet dışı milisler ile hükümetlerin bir karışımı ile ortaklığını sürdürerek ABD nüfuzuna karşı koymaktadır. Tahran, kendi siyasi tercihleri ile hırsları İran’ın hedefleriyle örtüşen askeri bir ortak ve gruplar ağını onlara silah, eğitim ve fon sağlayıp bazı durumlarda da emir vererek beslemektedir. Bu alıcıların arasında Hizbullah, Hamas ve Filistin İslami Cihad hareketi, Irak’taki İran’a yakın milisler ve Yemen’de Husiler ya da Husi isyancılar olarak bilinen Ensarullah yer almaktadır. İran bu milisler ve siyasi uzantıları aracılığıyla nüfuzunu genişletmekte ve Lübnan, Suriye, Irak ve Yemen gibi ülkelerde İran’a yakın hükümetler kurulması için çalışmaktadır. ABD’yi tehdit etmekte ve İsrail, Ürdün, Suudi Arabistan, Kuveyt, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerdeki Batılılarla müttefik hükümetleri düşmanlaştırmaktadır. İran’ın ulusal seviyede sürdürdüğü kalıcı ikili savunma anlaşmaları yoktur. En yakın stratejik ortakları arasında Suriye, Venezuela, Kuzey Kore, Çin ve Rusya bulunmaktadır. Liderlerinin ABD önderliğindeki dünya siyasi düzeni olarak adlandırdığı şeye karşı bir alternatif üretmek için siyasi, ekonomik ve askeri işbirliğinde bulunmaktadırlar. Bu işbirliği ABD’nin ulusal çıkarlarının altını oymayı ve Batının siyasi baskısı ile ekonomik yaptırımların etkisini hafifletmeyi ya da üstesinden gelmeyi kapsamaktadır. Kurtarıcı Tahran Rusya’nın Ukrayna savaşı Moskova’ya aynı duyguları paylaşan bir elin parmaklarını geçmeyecek dostlar bıraktı. Çok az politikacı Putin’in yeni siyasi yalnızlığı ile bununla ilgili ABD düşmanlığını İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’den daha iyi anlayabilir. Bununla birlikte İran-Rusya ilişkileri karmaşıktır. İki ülke Suriye lideri Esad’ın ülkesindeki muhalif kuvvetleri yenmesine yardım ederken ortak bir davada, ancak farklı ulusal çıkarlarda birliktelikte bulundu. Esad’ı korumak Rusya’nın kendisini Orta Doğu’da tekrar ağırlığını koymasına yardım etmektedir. İran içinse dost bir Suriye ABD karşıtı ve İsrail karşıtı koalisyon için hayati bir bağlantıdır. Rusya ve İran, Esad’ın iktidarını korumak için savaşsa da Suriye’de savaş sonrası kârlı yeniden yapılandırma ve altyapı anlaşmaları ile iç savaş sonrası siyasi ortamı şekillendirmek için rekabet halindedir. Ancak iki ülke de diğerinin Suriye’deki faaliyet tarzına nüfuz etmek için yeterince cesur değildir. Sonuç olarak bazen İran destekli kuvvetlerle Rus kuvvetleri işbirliği yaparken, bazen de çekişmektedir. Genellikle birbirlerini yalnız bırakırlar. Yine de nihayetinde Rusya’nın Ukrayna’daki iddiaları Putin’i İran’dan yardım rica etmeye iki yolla zorlamaktadır. İlk olarak İran ordusunun bir kolu olan İslam Devrimi Muhafızları Ordusu, Rusya’nın Ukrayna seferberliği için Suriye’deki birliklerini taşımasının ardından oluşan boşluğu doldurmak için destek insan gücü sağladı. İkinci olarak da Rusya, İran’ın düşük maliyetli ve savaştaki etkisi kanıtlanmış dronlarını Kiev’in Batı destekli cephanesine karşı durmak ve kendi savaşçı kuvvetleri ile şaşırtıcı şekilde beceriksiz savaş kapasitesine destek olmak için kullandı. İran, Temmuz ayında sayısız Rus subayı ağırladı ve Şahid-129 ile Şahid-191 dron operasyonları için eğitim verdi. Ağustos 2022’nin başlarında ismi verilmeyen istihbarat kaynakları ve Ukraynalı yetkililer, Rusya’nın İran’dan dron alıp bunları Ukrayna’da kullandığına işaret ediyordu. Bu haftaki raporlar da Kremlin’e bağlı birliklerin Ukrayna’ya karşı dronları konuşlandırmasına yardım etmek için İran’ın Rusya işgali altındaki Kırım’a kendi askeri personelini gönderdiğini yazdı. Eylül ayı başlarında İran dronlarına sahip olmasından bu yana Rusya geniş bir yelpazedeki hedeflere yönelik ondan fazla saldırıda yüzden fazla İran Şahid-136 ve Muhacir-6 saldırı ve keşif dronu havalandırdı: Ukrayna özel kuvvetleri, zırhlı ve topçu birlikleri, hava savunma ve yakıp depo tesisleri, Ukrayna askeri ve enerji altyapısı, sivil hedefler ve Kiev’e yönelik bir dizi dron ve füze saldırısı. ABD ile müttefik güvenlik yetkililerin göre Rusya’nın tükenen silahları daha da desteklemek için yakın zamanda İran yapımı iki çeşit kısa menzilli balistik füze alması ve Ukrayna’da kullanması bekleniyor. Ukrayna savaşı İran’ın çıkarlarını güçlendiriyor Bu samimi ittifak Rusya’nın Ukrayna’yı mağlup etmesine yardımcı olmayabilir. Ama İran’ın ulusal çıkarlarını güçlendirecektir. Rusya’nın Suriye’deki varlığının küçülmesi daha çok İran askerinin savaş yeteneklerini daha da ileri seviyede kanıtlamak ve Suriye’deki yerlerini sağlamlaştırmak için bu ülkeye gitmelerine neden oldu. Bu da İran’ın Esad karşıtı güçlerin tehdidi altındaki toprakları kontrol edip onun aracılığıyla Amerika karşıtı ve İsrail karşıtı ortak ve vekillerden oluşan ağına daha geniş destek verdiği bir açık koridor ya da “kara bağlantısını” korumasına imkân tanımaktadır. Rusya’nın İran silahlarını edinmesi şu anda baş müşterisi kendi milisleri olan İran silah endüstrisini ciddi biçimde güçlendirecektir. İran’ın dron üretim ve ihracatını genişletmek için harcadığı son çabalar küçük ve genellikle Etyopya, Sudan, Tacikistan ve Venezuela gibi yakın çevresinde sınırlı bir başarı getirdi. Moskova küresel bazda ikinci büyük silah ihracatçısıdır ve İran silahlarını ithal eden bir ülkeye dönüşmesi Rusya’nın karşılaştığı problemlerin önemine işaret etmektedir. Bu durum ayrıca Tahran’ın silah endüstrisini kendi ihtiyaçları için silah üretmenin çok ötesine götürüp meşrulaştırmaktadır. Bu ittifak İran’ı küresel bir silah ihracatçısı olarak daha önemli bir rol sahibi yapmaktadır. Son olarak Rusya’nın Ukrayna savaşı İran’ın ABD tarafından tedarik edilen silahlarla doğrudan karşılaşabileceği ve aynı zamanda Avrasya’daki ABD ve NATO nüfuzunu sarsabileceği yeni bir yolu genişletmektedir. İran dronları Ukrayna’da Rus güçlerine büyük hasar veren ABD silahlarına karşı etkili ve acil ihtiyaç duyulan yanıtı verebilir. İran silahları Ukrayna’nın Batıdaki yardımcılarını anti dron ya da hava savunma sistemleri için fazladan milyar dolarlar ayırmaya ya da İran’ın etkisiz hale getirmesi muhtemel mevcut sistemlerin değiştirilmesine yardım etmeye zorlayabilir. Sıfır toplamlı oyun İran’ın balistik füzelerinin Ukrayna’ya gitmesi İran dronlarının elde ettiği sınırlı taktiksel zaferlere katkı sağlayacaktır. Daha fazla gereksiz zayiat getirecek, Ukrayna’daki savaşı uzatacak ve istikrarsızlığı daha da artıracaktır. Ancak ben savaşı Rusya’nın lehine değiştireceğine inanmıyorum. Onların İran’ın milli çıkarlarına katkısı daha büyüktür: İran’ın alışılagelmiş operasyonlar bölgesinin dışında ABD ve NATO’yu doğrudan denetlemesine ve sarsmasına imkân tanımaktadırlar. Birleşik Devletler ile NATO’nun siyasi, askeri ve ekonomik gücüne meydan okumaya hevesli ülkeler arasında İran’ın profilini yükseltmektedirler. Ve bu ülkeler arasındaki dayanışmayı güçlendirmektedirler. İranlı savaşçı, danışman ve silahlar yeni bölgelere yayılıp ABD’nin düşmanlarını güçlendirdikçe İran da ABD’nin ulusal çıkarları pahasına kendi ulusal çıkarlarını daha da ileriye götürmektedir.

Kudüs Haber Ajansı - KHA | kudushaber.com.tr