İngiliz savunma sanayii şirketi Moog’un, İsrail Hava Kuvvetleri’nin pilot eğitiminde kullandığı M-346 Lavi jetleri için parça ve destek sağladığı ortaya çıktı.
YDH'nin haberine göre, Wolverhampton merkezli Moog’un, Aralık 2024’ten bu yana İsrail’in Hatzerim Hava Üssü’ne en az on kez parça gönderdiği belirlendi.
İngiltere merkezli araştırma kuruluşları Declassified ve The Ditch’in yayımladığı kargo kayıtları, İngiliz savunma sektörünün İsrail’in savaş uçağı projelerine olan katkısını gözler önüne serdi. Belgelerde, sevkiyatların “Lavi” adı verilen bir bölgeye yapıldığı ve buranın, adını İbranice “genç aslan” anlamına gelen M-346 Lavi jetlerinden aldığı belirtildi.
F-16 ve F-35 gibi ileri düzey savaş uçaklarını kullanacak pilotların yetiştirilmesi için tasarlanan M-346 Lavi, yüksek performanslı bir eğitim uçağı olarak öne çıkıyor. Siyonist rejim, bu uçakları yalnızca eğitimde değil, savaş senaryolarına hazırlık amacıyla da kullanıyor.
Geçmişte İsrail, F-16 uçaklarıyla Gazze’de sivillerin yaşadığı bölgeleri hedef almış ve İngiltere merkezli “Filistinliler İçin Tıbbi Yardım” kuruluşunun bulunduğu bir yerleşim yerini bombalayarak dört İngiliz doktorun yaralanmasına yol açmıştı. F-35’ler ise aralarında 90 kişinin hayatını kaybettiği “güvenli bölge” saldırısı dahil olmak üzere çok sayıda operasyonda görev aldı.
Moog’un sağladığı destek yalnızca uçuş kontrol sistemleriyle sınırlı değil. Firma, M-346 Lavi jetlerinin bakım ve onarım faaliyetlerine de katkı sağlıyor. Gönderimlerin adresi, İsrail’in en büyük silah şirketlerinden Elbit Systems’in Hatzerim’de işlettiği Lavi birimine yönlendirildi. Declassified ve The Ditch, bu gönderimlerin toplam maliyetinin bir milyon sterlini aşabileceğini tahmin ediyor.
Moog, ayrıca F-35 savaş uçağı programında da aktif rol alıyor. 2024 raporlarına göre şirket, Lockheed Martin’in ürettiği F-35 Lightning II için aktüatörler, güç elektroniği, kontrol sistemleri ve yazılım sağlıyor. Wolverhampton’daki Moog şubesinin, İngiltere’nin F-35 programına parça göndermesine izin verilen şirketler listesinde olduğu, Londra Yüksek Mahkemesi’nin geçen ay İsrail’e parça ihracatını onayladığı aktarıldı.
İngiltere’deki silah karşıtı aktivistler ve muhalefet, bu desteği sert sözlerle eleştirdi. Campaign Against Arms Trade (CAAT) sözcüsü Emily Apple, hükümetin “soykırım işleyen” İsrail’e açık destek verdiğini vurgulayarak, bunun “iğrenç bir suç ortaklığı” olduğunu söyledi. İşçi Partisi milletvekili Jeremy Corbyn ise hükümetin geçen hafta Gazze’deki suçları araştıracak bağımsız soruşturma teklifini engellediğini hatırlatarak, “Halkın bu suça ortaklığın boyutunu görmesini istemiyorlar” dedi.
İsrail, 2014’te ilk M-346 Lavi jetini teslim almış ve iki yıl içinde filosuna 29 uçak daha eklemişti. Bu uçaklar, yalnızca temel uçuş eğitimi değil, aynı zamanda hava-yer saldırı teknikleri dahil olmak üzere çeşitli savaş senaryolarına hazırlık için kullanılıyor. Jetlerin, gerçek mühimmatlı eğitimlere de uygun şekilde donatıldığı ifade ediliyor.
İsrailli Tuğgeneral Avi Maor, bu jetlerin pilotlara savaş deneyimini önceden kazandırdığını, böylece gerçek savaş uçaklarına geçişin çok daha hızlı ve etkili hale geldiğini belirtiyor.
2022 yılına kadar İsrail Hava Kuvvetleri, M-346 ile toplamda 50 bin uçuş saati tamamlamış durumda. Bu sayı, İsrail’i M-346 jetinin dünyadaki en büyük kullanıcısı yapıyor.
Geçen yıl İngiltere’de silah ihracatına bazı sınırlamalar getirilmiş olsa da, eğitim uçakları bu kısıtlamalardan muaf tutuldu. Böylece, doğrudan savaş uçaklarına parça göndermekle, o uçakları kullanacak pilotların eğitimine destek arasında yapay bir ayrım yaratıldığına dikkat çekildi.
CAAT sözcüsü Apple, bu durumu “uluslararası hukuku hiçe sayan” bir uygulama olarak yorumladı ve hükümetin silah şirketlerinin çıkarlarını öncelediğini savundu. Apple, “Bu yasa dışı ve ahlaksız ticaretin hesabını sormak hepimizin görevi” ifadelerini kullandı.
Daha önce Declassified, İngiltere’nin İsrail’e başka bir eğitim uçağı modeli için de parça gönderdiğine dair belgeler yayımlamıştı.
