İbrani ve Batı kaynaklarının aktardığına göre, İran ile İsrail arasında 12 gün süren savaşın ardından İsrail’de yaşanan ekonomik kriz gittikçe derinleşiyor.
Tesnim'in haberine göre, savaşın sona erip ateşkes ilan edilmesinin üzerinden birkaç gün geçmesinin ardından, hem İsrail içinden hem de Batılı kaynaklardan gelen raporlar, İran’ın saldırılarının İsrail’e verdiği maddi zararın boyutlarını gözler önüne serdi. İran ile yaşanan çatışmanın, İsrail ekonomisinde ciddi bir sarsıntıya yol açtığı bildirildi.
İran füzeleri ağır bir fatura çıkardı
İtalyan haber platformu Virgilio’da yayımlanan “Hamas ve İran'a karşı savaş: İsrail ve Netanyahu için ağır bedeller” başlıklı analizde, savaşın şiddetinin artmasıyla birlikte ekonomik kayıplara dair ilk tahminlerin ortaya çıktığı ve ülke ekonomisinin ciddi bir krize girdiği belirtildi.
Wall Street Journal’ın yayınladığı bir raporda, İsrail’in İran’a karşı yürüttüğü askeri operasyonların günlük maliyetinin yüz milyonlarca doları bulduğu ifade edildi. The Times gazetesi de İsrail’in savunma sistemlerinin İran füzelerine karşı koymada yaşadığı başarısızlıkları vurgulayarak, bir füzenin engellenme maliyetinin, füzenin değerinin en az 10 katına mal olduğuna dikkat çekti.
İsrail İç Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü’nden Jalizva Kalsky, Davut Sapanı sisteminin tek bir füzeyi durdurmasının yaklaşık 700 bin dolara, Arrow 2 sisteminde 3 milyon dolara, Arrow 3’te ise 4 milyon dolara mal olduğunu belirtti.
Resmi verilere göre İran, savaş boyunca 400’ün üzerinde füze fırlattı ve bunları durdurma girişimleri İsrail’e ağır ekonomik yük getirdi.
Savunma harcamaları yalnızca füze önleme maliyetleriyle sınırlı kalmadı; İsrail Hava Kuvvetleri’nin altyapı, operasyonel maliyetler, F-35 savaş uçakları ve hassas güdümlü mühimmat kullanımı da toplam maliyeti büyük ölçüde artırdı.
Ayrıca sivil altyapıda meydana gelen tahribatın onarım maliyetinin de hesaba katılması gerektiği, yüzlerce binanın yıkıldığı ve binlerce kişinin yerinden edildiği aktarıldı.
İsrail’de ekonomik buhran derinleşiyor
İtalya’nın resmi haber ajansı, Gazze’de süren çatışmalarla birleşen İran savaşı sonucu, İsrail’in 2024 yılı sonuna kadar Gazze’ye yönelik askeri harcamalarının 67 milyar doları aşmasının beklendiğini bildirdi.
Batı basınında yer alan bilgilere göre, Tel Aviv yönetiminin İran’a karşı yürüttüğü savaşta günlük harcaması en az 735 milyon dolar olarak kaydedildi. Bunun yaklaşık 300 milyon doları savaş uçakları ve silahların yakıtına, 200 milyon doları ise füze savunma sistemlerine ayrıldı.
SciencesPo Akdeniz Gözlemevi’nden Francesco Angeloni, yaptığı değerlendirmede, İran’a karşı açılan savaşın İsrail ekonomisini büyük bir baskı altına aldığını, Gazze’de iki yıldır süren askeri operasyonların da kaynakları ciddi şekilde tükettiğini söyledi.
Savaşın ilk iki gününde İsrail’e 1,5 milyar dolardan fazla maliyet çıktığı, kamu harcamalarının yüzde 88 oranında artış gösterdiği ve GSYİH büyümesinin ciddi şekilde düştüğü belirtildi.
İç cephedeki krizler
İsrail’in güney ve kuzey bölgelerinde, özellikle işgücü ve lojistik sektörlerinde ağır ekonomik daralmalar yaşanıyor. Kızıldeniz ve Babülmendep Boğazı’ndaki gerilimler, İsrail’e giden deniz taşımacılığı şirketlerini Ümit Burnu’ndan dolanmaya zorladı. Böylece bir gün sürebilecek yolculuk 10-14 güne uzadı, konteyner taşıma maliyetleri 1.975 dolardan 2.300 doların üzerine çıktı ve sigorta primleri yükseldi.
Yaşam maliyetindeki artış ve iç güvenlik sorunları, Netanyahu hükümetine yönelik memnuniyetsizliği daha da körükledi. Uzmanlar, bu durumun İsrail’in uluslararası alanda güvenilir bir ekonomik ortak olarak imajını zayıflatacağını, altyapısının jeopolitik kırılganlığını açıkça ortaya koyduğunu vurguladı.
İran savaşının doğrudan maliyeti: Günde 1 milyar dolar
İran’ın saldırılarının yol açtığı hasar ve can kaybı istatistiklerinin İsrail medyasında sıkı bir sansür altında tutulduğu, ancak bazı kaynaklardan yavaş yavaş gerçek bilgilerin sızdığı ifade edildi.
Son raporlar, İran ile 12 günlük savaşın İsrail’e yaklaşık 12 milyar dolarlık doğrudan maliyet getirdiğini, bu rakama askeri harcamalar, altyapı onarımı, tazminatlar ve diğer yeniden inşa giderlerinin dahil olduğunu ortaya koydu.
Ek olarak, dolaylı kayıplar ve iç tazminat ödemeleri de hesaplandığında toplam maliyetin 20 milyar doları geçeceği tahmin ediliyor. Yedioth Ahronoth gazetesi, savaşın hükümet bütçesine en az 7 milyar dolar yük getirdiğini yazdı.
İsrail borsası ve finans piyasaları, İran’ın yoğun saldırılarıyla ciddi darbeler aldı. Özellikle Weizmann Enstitüsü ve Hayfa rafinerisine yönelik saldırılar, milyarlarca dolarlık kayba neden oldu.
Hisse senetlerinde yaşanan ani düşüş, yatırımcılar arasında panik yarattı, büyük satışlara ve piyasa değer kaybına yol açtı. Bu gelişmeler, İsrail’in ekonomik istikrarını tehdit ederken, İran’ın saldırılarının yol açtığı gerçek zararların gün geçtikçe daha net anlaşıldığı belirtildi.
