YDH'nin İsrail’in ekonomi gazetesi Globes’ten aktardığı habere göre, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR), İsrail’in enerji sektöründeki etkisini artırmaya hazırlanıyor. Haberde, SOCAR’ın, İsrail’in işgal ettiği sularda, kuzeybatıdaki Blok I’de gaz arama faaliyetlerine başlayacağını bildirdi. SOCAR’ın, British Petroleum (BP) ve Yitzhak Tshuva’nın NewMed Energy şirketi ile birlikte kurduğu konsorsiyumda yer alacağı, iki hafta içinde İsrail Enerji ve Altyapı Bakanlığı ile bir çalışma planı imzalayacağı ifade ediliyor.

İsrail’deki bu genişleme planının en önemli destekçilerinden biri olarak, NewMed Energy CEO’su Yossi Abu’nun adı geçiyor. Ayrıca, bu anlaşmanın imza törenine Azerbaycan hükümetinden üst düzey bir yetkilinin katılacağı da belirtiliyor. SOCAR’ın bu yeni hamlesi, İsrailli işadamı Aaron Frenkel’in Tamar gaz sahasında sahip olduğu %10’luk hissenin yarısını Azerbaycan’a satmayı kabul ettiği büyük bir anlaşmanın hemen sonrasına denk geliyor.

Azerbaycan, Blok I için imzalanacak çalışma programını, stratejik bir adım olarak görüyor, çünkü bu, SOCAR’ın Azerbaycan dışındaki ilk sondaj faaliyeti olacak. Globes, bu planın daha önce hayata geçirilmesi amacıyla görüşmeler yapıldığını, ancak savaş ve bölgedeki güvenlik istikrarsızlıkları nedeniyle ertelendiğini öne sürüyor.

Gazete, SOCAR’ın İsrail’in işgal ettiği sularda başlattığı gaz arama çalışmalarının, bölgedeki jeopolitik durumu dramatik şekilde değiştirebileceğini savunuyor. SOCAR, Türkiye ve İsrail için önemli bir enerji tedarikçisi olarak tanımlanıyor; zira son 17 yıl içinde Türkiye’ye 18,5 milyar dolar yatırım yaparak, bu ülkedeki en büyük yabancı yatırımcı konumunda. Ayrıca, SOCAR’ın Türkiye’deki iştiraki 10 binden fazla kişiye istihdam sağlıyor. Gazeteye göre, Azerbaycan aynı zamanda İsrail için de büyük bir enerji tedarikçisi, çünkü 2024’te Azerbaycan’dan yapılan petrol ihracatı İsrail’e 14,4 milyar dolar gelir sağladı ve İsrail, Azerbaycan’ın altıncı en büyük pazarı konumunda.

Türkiye, İsrail’e uyguladığı ticari ambargoya rağmen, Azerbaycan’ın petrol sevkiyatını durdurmamayı tercih etmiş. Bunun arkasında, Türkiye’nin SOCAR’a olan enerji bağımlılığı ve Azerbaycan ile ilişkilerini bozmama isteği bulunuyor.

Azerbaycan ve İsrail arasındaki ilişkiler, özellikle Azerbaycan’ın güney komşusu İran’a karşı güçlü bir cephe oluşturma amacı taşıyor. Globes, Azerbaycan’ın 2018-2022 yılları arasında İsrail savunma sanayisinin ikinci büyük müşterisi olduğunu belirtiyor. İki ülke arasında yakın işbirliğinin, bölgedeki güvenlik tehditlerine karşı daha da güçlendiği ifade ediliyor.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın uluslararası ilişkilerden sorumlu yardımcısı Hikmet Hacıyev, geçtiğimiz ay İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile Tel Aviv’de bir araya gelerek, bölgesel gelişmeleri tartıştı. Sadece bir hafta sonra, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’in bir yardımcısı, Ankara’ya giderek Türkiye İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile bölgesel ve küresel konuları görüştü.

Globes, Azerbaycan ve İsrail Enerji Bakanlıkları arasında imzalanan taslak anlaşmanın jeopolitik öneminin yalnızca bu gelişmelerle sınırlı olmadığını belirtiyor. SOCAR’ın faaliyet göstereceği Blok I, İsrail’in Lübnan ve Kıbrıs ile olan deniz sınırlarında bulunuyor, ancak Türkiye bu sınırları tanımıyor. Gazeteye göre, Azerbaycan’ın bölgedeki faaliyetlerini genişletmesine rağmen Türkiye’nin karşı çıkmayacağı ve engellemeye çalışmayacağı iddia ediliyor.

SOCAR’ın Blok I’de gaz arama çalışmalarına başlarken, Azerbaycan’ın stratejik konumunun da önemli bir faktör olduğu vurgulanıyor. Azerbaycan, gaz bulup bunu Türkiye’nin güneydoğusundaki Mersin’e, oradan da aktif boru hatları aracılığıyla Avrupa’ya taşımayı amaçlıyor. Bu durum, Azerbaycan’ın enerji faaliyetlerini genişleterek bölgesel işbirliğini güçlendirmeyi ve birçok ülkeyi birbirine bağlamayı planladığını gösteriyor.

Azerbaycan’ın tam olarak ne tür bir bölgesel işbirliği planı içinde olduğu net değil, ancak Globes, 2024 yılında üretilen gazın önemli bir kısmının Ürdün’e ve diğer bölgelere satıldığını belirtiyor. Fecr gaz boru hattı, Ürdün’den başlayıp, Suriye’ye ve Lübnan’a kadar uzanıyor.

Üst düzey bir enerji sektörü yetkilisi, Azerbaycan ve İsrail’i birbirine bağlayacak bir gaz boru hattı projesinin, yaklaşık 200 milyon dolarlık bir maliyetle hayata geçirilebileceğini belirtiyor. Bu proje, hem mali açıdan mantıklı hem de ilgili tüm taraflar için faydalı olabilir.