İsrail'de hükümetin yargı reformu olarak adlandırdığı reformlara yönelik protestolar, yedek hava kuvvetleri pilotlarının itaatsizliğiyle bir güvenlik sorununa dönüştü ve işgal altındaki topraklarda darbe ve kaos endişelerini alevlendirdi. Başbakan Benjamin Netanyahu'nun ordunun kabineye bağlı olması gerektiğini söylemesine rağmen, binlerce askeri personel uyarılara meydan okuyarak muhalefete katıldı ve işgal altındaki topraklarda yaklaşan bir iç savaşla ilgili alarm zillerini çaldırdı. 

Alwaght, İsrail ordusunun içinde bulunduğu kritik durumu ve bunun işgal altındaki toprakların iç gelişmeleri ve güvenliği üzerindeki etkilerini tartışmak üzere İranlı Batı Asya işleri uzmanı Hasan Hanizadeh ile görüştü. 

Alwaght: Sizce İsrail ordusu içindeki boşluk ne kadar ciddi? Ve bu güvenlik sorunu İsrailliler ve işgal altındaki topraklar için ne gibi sonuçlar doğuracak? 

Hanizadeh: İsrail ordusu içindeki boşluk, Benjamin Netanyahu kabinesinin saldırgan yaklaşımları ve Filistin halkını bastırmak için ordu yedek kuvvetlerini haksız yere kullanması nedeniyle son zamanlarda genişledi ve bu da ordunun gücünün erozyona uğramasına neden oldu.

Ordudaki kutuplaşma ve 10,000'den fazla yedek ordu personelinin istifası, İsrail toplumunun siyasi uçurumlar yaşadığını ve bu kutuplaşmanın Netanyahu kabinesinin düşürülmesine yol açabileceğini gösteriyor. İsrail ordusunun darbe geçmişi olmamasına rağmen, askerlerin firar etmesi sokak isyanlarının başlamasına ve Netanyahu kabinesinin devrilmesine zemin hazırlayacaktır. 

Görünüşe göre Başkan Joe Biden ve kabinesi, ABD ve Batı için yüksek siyasi ve prestij maliyeti olan sertlik yanlısı bir İsrail kabinesinin yükselişinden hoşnutsuz. Aslında mevcut koşullar Netanyahu kabinesinin protestolar büyümeden ve iç savaş ihtimali daha da artmadan istifa etmesini gerektirecek şekilde. 

Alwaght: Yedek kuvvetlerin meydan okuması kabinenin tartışmalı planlarını ne kadar ciddi etkileyebilir?

Hanizadeh: Aslında ordu her zaman bir baskı aracı olarak çeşitli hükümetlerin hizmetinde olmuştur ve olmaktadır, ancak Filistinlilere karşı haksız yere kullanılması güçlerin aşınmasına katkıda bulunmaktadır. İşgal altındaki topraklarda çatışmaların artması ve Batı Şeria halkının İsrail rejimine karşı ayaklanması, işgal altındaki topraklarda güvensizliği yaymıştır. İsraillilerin işgal altındaki topraklardan ABD ve Avrupa ülkelerine tersine göç etmeye başlaması Batılı liderler arasında endişelere neden oldu çünkü bu göçün Netanyahu hükümetinin saldırgan ve mantıksız politikalarından kaynaklandığını düşünüyorlar. 

Alwaght: Düzenli ordu, yedek kuvvetlerle ne kadar uyumlu? Kriz derinleşirse isyancılara katılırlar mı? 

Hanizade: Yedek askerler silahlı kuvvetlerin bir parçasıdır ve sayıları 400,000'i aşmaktadır. Bu büyük bir sayı çünkü düzenli kuvvetlerin iki katı. Dolayısıyla, düzenli ve yedek kuvvetler arasında tamamen sistemik bir ilişki vardır.

Yedek kuvvetler genellikle İsrail rejimindeki siyasi partilerin bir parçası olarak görüldüğünden, muhalefet partileri bu kuvvetler üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. İsrail'in iç koşulları sosyal ve siyasi açıdan istikrarsızdır ve protestolar devam ederse bir iç savaşa yol açabilir. Joe Biden'ın çevresindeki bazı kişilerin Netanyahu'dan ultra-ortodoks partilere bağlı 5 radikal bakanı kabineden kovmasını istediği ancak Netanyahu'nun bu öneriye karşı çıktığı söyleniyor. Netanyahu'nun yakında hastalığı nedeniyle başbakanlıktan istifa etmek zorunda kalacağı ve sonbahar başında işgal altındaki Filistin'de erken seçime gidileceği düşünülüyor. 

Alwaght: Askeri yapı içindeki boşluk Filistin ve Lübnan'daki direniş gruplarının karşı karşıya gelmesini nasıl etkileyecek? 

Hanizade: Ordu içindeki bölünme, bu güçlerin Direniş Ekseni kanatlarıyla, özellikle de Lübnan Hizbullahı ve Filistin direniş hareketleriyle başa çıkma kabiliyetini zayıflatacaktır. Netanyahu Gazze'ye ve hatta Lübnan'a yıldırım saldırısı düzenleyerek iç krizi sınırların dışına taşımaya çalışsa da İsrail başbakanı uluslararası ve bölgesel destekten yoksun olduğunu çok iyi biliyor ve yeni bir maceraya atılmaktan korkuyor.

Alwaght: Ordunun meydan okumasının Mossad ve Shin Bet gibi güvenlik ve istihbarat kurumlarına sıçrama ihtimali nedir? Mossad başkanı geçtiğimiz günlerde krizin tırmanması halinde "tarihin doğru tarafında duracağını" ve yasalara göre hareket edeceğini söyledi. 

Hanizadeh: Netanyahu'nun saldırgan politikalarına karşı çıkan güvenlik ve istihbarat kurumlarının bir kısmının gelecekte muhalefet saflarına katılması mümkündür ve bu İsrail rejimi için tehlikelidir. Ordu saflarında patlak veren çatlakların son 75 yılda benzeri görülmemiştir ve bu durum İsrail'in kademeli olarak parçalanmasının bir başlangıcı olarak görülebilir. Bunun nedeni Netanyahu'nun İsrail rejimini siyasi izolasyondan çıkarma ve Arap ülkeleriyle ilişkileri normalleştirme planlarının tümünün saldırgan tutumu nedeniyle başarısızlığa uğramasıdır. 

Alwaght: Ordunun siyasete müdahalesi ve demokrasiyi savunma kisvesi altında bir darbe ihtimali ne kadar yüksek? Güvenlik koşulları kötüleşirken, İsrail'de siyasi değişiklikler ne kadar olası? 

Hanizadeh: Esasen darbe, kabinelere hizmet eden bir baskı aracı olduğu için İsrail ordusunun sözlüğünde yer almaz. Ancak askeri güçlerin uygunsuz ve mantıksız kullanımı doğal olarak ordu generallerinin tepkisini çekebilir. Parti liderlerinin ordudaki etkisi nedeniyle 2011'de Mısır'da Hüsnü Mübarek'in başına gelen ve devrilmesine yol açan senaryonun bir benzeri Netanyahu'nun da başına gelebilir. İşgal altındaki topraklarda gösterilerin devam etmesi, çatışmaların tırmanması ve ordu generallerinin Netanyahu'dan istifa etmesini istemesi muhtemeldir. Biden'ın Netanyahu'nun agresif yaklaşımını sert bir dille eleştirmesi, İsrailli generallere Netanyahu'yu zorlayıcı olmayan mekanizmalarla görevden uzaklaştırmaları için yeşil ışık yakmış gibi görünüyor.

Al Waght

intizar.web.tr